Forum Komisji Europejskiej d/s restrukturyzacji
Podsumowanie
eu_flag

Aktualne wyzwania              
Przedsiębiorstwa odbierają restruktyryzację jako czynnik negatywnie wpływający na zatrudnienie i warunki pracy, ale jednocześnie ma ona zasadnicze znaczenie z punktu widzenia przetrwania i rozwoju przedsiębiostw. Należy dążyć do ukrócenia w czasie jej wpływu i minimalizowania jej oddziaływania na zatrudnienie i warunki pracy.
Przekształcenie strukturalne na szczeblu przedsiębiorstw jest formą przekształcenia ciągłej produkcji mającej być zrealizowanej w wyniku wpływu licznych czynników.    
Powstanie jednilitego rynku europejskiego, otwartych gospodarek i udział gospodarki w konkurencji międzynarodowej otwiera nowe możliwości dla przedsaiębiorstw, stwarza dynamikę ekonomiczną, konkurencyjność oraz nowe miejsca pracy, wymagające wysokiej kwalifikacji zawodowej.
Konkurencja zachodząca na wewnętrznym rynku unijnym przyczynia się do trwałego zatrudniania i powodzenia firm.
Innowacja jest głównym motorem wytwarzania nowych produktów i usług, odnowy i ożywienia gospodarki. Innowacja techniczna również wywołuje przekształcenie strukturalne:   

  • nowy technologie informacyjne i komunikacyjne przyspieszają i dzięki nim międzynarodowy handel i koordynacja produkcji stają się tańsze,
  • w między czasie powstają nowe zastosowania, stanowiące kreatywniejsze od wcześniejszych miejsca pracy, charakteryzujące się wyższą jakością,
  • nowe procesy i metody produkcyjne również pociągają za sobą powstanie miejsc pracy o wyższej jakości,
  • dla zajmowania których potrzebne jest szkolenie zawodowe nowego typu,
  • w wyniku innowacji ekologicznych też powstają nowe miejsca pracy poprawiając w ten sposób nasz dobrobyt socjalny.

Nowe przepisy prawne lub deregulacja wprowadziły zmianę w produkcji i na rynku pracy.
Aspekty ilościowe: korekcje powodują nowy podział między pracownikami pracującymi w produkcji i w usługach. Faktycznie w Europie wzrasta liczba nowych posad: pomiędzy 1997 i 2002 powstało nettó 30 mln miejsc pracy w następującym podziale: 44 mln nowych miejsc powstało w sektorze usług, a przynajmniej 7 mln zostało zlikwidowanych w przemyśle i 7,5 mln w rolnictwie. Co roku rozpoczyna działalność 10% europejskich przedsiębiorstw i przestaje działać. Wg szacunków w państwach członkowskich średnio dziennie od 5 tys. do 15 tys. miejsc pracy powstaje i przestaje istnieć. 
Aspekt jakościowy: tendencją europejską jest powstawanie w pewnych branżach miejsc pracy o wyższej jakości i wydajności pracy. Zatrudnienie w usługach w minionym dudziestoleciu wzrosło, w roku 2003 z każydych 3 osób 2 pracowały w tym sektorze; w minionym pięcioleciu zatrudnienie wzrosło tutaj o 25%. W latach 1998-2003 w piętnastce unijnej odnośnie 3 kategorii pracowników nastąpił zauważalny wzrost stanowiący +2.2% w przypadku pracowników nisko wykwalifikowanych zawodowo, +14.2% w przypadku pracowników średnio wykwalifikowanych i  +25.1% w przypadku wysoko wykwalifikowanych osób. Jednocześnie zmalał – wśród wszystkich zatrudnionych - udział ludzi nisko wykwalifikowanych.

Pracownicy nie przemieszczają się automatycznie z jednego sektora do drugiego. Likwidacja kilku szczególnie groźnych, zanieczyszczoych miejsc pracy i zastąpienie ich innymi można ocenić jako zjawisko pozytywne. Nowo powstałe miejsca pracy zajęły niekoniecznie te osoby, które stały się zbędnymi, bowiem niekoniecznie pokrywa się popyt na miejsca pracy z kwalifikacją zawodową.
Zmiany te dotknęły grup najsłabszych i najbardziej wrażliwych, przede wszystkim robotników niskowykwalifikowanych. 
Negatywne tendencje mogą być złagodzone przez właściwe kroki podjęte przez państwo, urzędy i nawiązanie efektywnej koordynacji między zainteresowanymi.
Otwarcie gospodarki skutkuje wzrostem ekonomicznym, wzrasta zatrudnienie ale jednocześnie zainteresowane przedsiębiorstwa i pracobiorcy są zmuszeni do kosztownej adaptacji.                                         

Efekty:
- koszty otwarcia gospodarki skoncentrują się w określonych sektorach i/lub dziedzinach;
- z natury kosztów wynika, że nie są bezpośrednio adekwatne do korzyści powstałej w wyniku otwarcia;
- musi upłynąć pewien czas, aby korzyści wynikające z otwarcia gospodarczego stały się widocznymi po wydatkowaniu kosztów
- koszty i zyski pojawiają się nie w tym samym miejscu.

W interesie wzmocnionej koordynacji polityk wspólnotowych konieczne są konwergencja i synergia pomiędzy różnymi celami wewnętrznymi, politykami, akcjami.

 Reforma Europejskiej Strategii  Zatrudnienia:

  • Rynek pracy przed restrukturyzacją i w trakcie jej przeprowadzenia powinien przyciągać i zatrzymać więcej ludzi
  • Ma się poprawiać zdolność przystosowawcza pracowników i przedsiębiorstw
  • Powinno się więcej inwestować w kapitał ludzki.

Nowy wniosek dot. uregulowania Europejskiego Funduszu Socjalnego (płanowanie finansowe 2007-2013) potwierdza tę rolę, szczególnie w następujących współzależnościach:

  • Umocnienie zdolności przystosowawczej pracowników i przedsiębiorstw w związku z restrukturyzacją branży i przedsiębiorstw;
  • Wsparcie inwestycji w kapitał ludzki i naukę prowadzoną przez całe życie; Europejski Fundusz Socjalny może wspierać jakościowe systemy kształcenia oparte o zaspokojenie lokalnych potrzeb i szerokie partnerstwo;
  • Pakty zatrudnienia, pakty innowacyjne i nawiązywanie partnerstwa krajowego, regionalnego, lokalnego; np. ta nowa regulacja stymulować będzie rozwijanie systemów wyprzedzających zmiany gospodarcze i społeczne;
  • Umocnienie zdolności instytucjonalnej i efektywności zainteresowanych np. kształcenie „managerów przeprowadzających przekształcenie”;
  • Umocnienie synergii i partnerstwa między osobami odpowiedzialnymi za szkolenie zawodowe i partnerami odpowiedzialnymi za rozwój regionalny.

Umocnienie partnerstwa na rzecz dokonania zmian:

  • Umocnienie branżowego dialogu społecznego
  • Odpowiedzialność socjalna przedsiębiorstw
  • Powołanie forum d/s restrukturyzacji

Rola partnerów socjalnych   

  • w europejskich branżowych komisjach socjalnych zależy tylko od nich czy zostaną rozwinięte metody na okres przed restrukturyzacyjny, ze szczególnym względem na wnioski wyciągnięte z rozmów objętych pkt.2.4. i własne branżowe regionalne inicjatywy monitoringowe;
  • ze względu na to, że posiadają specyficzną wiedzę dotyczącą branży na wszystkich szczeblach odgrywają rolę w informowaniu, alarmowaniu władz. W przypadku postanowienia partnerów socjalnych o alarmowaniu komisji w jakiejś sprawie szczególnie napawającej obawą, komisja może zadecydować o zapoczątkowanie poważnej kontroli na szczeblu branżowym lub regionalnym, zgodnie z kierunkami zawartymi w pkt. 2.1.3. i 2.1.4.

Drugi etap konsultacji prowadzonych z europejskimi partnerami socjalnymi na temat restrukturyzacji przedsiębiorstw i europejskich rad zakładowych:

  • lepsze włączanie partnerów socjalnych w etap poprzedzający restrukturyzację przedsiębiorstw i w jej przebieg, ponieważ są oni kluczowymi aktorami efektywnych akcji związanych z restrukturyzacją
  • stymulowanie partnerów socjalnych do kontynuowania rozpoczętych prac, inspirowanie do stosowania kierunków zestawionych z najlepszych praktyk rectrukturyzacyjnych i dot. europejskich rad zakładowych.

Celem jest osiągnięcie między sobą porozumienia o pożądanych drogach i środkach w następujących zagadnieniach: 

  • stosowanie mechanizmów zabezpieczających wykorzystanie już istniejących kierunków dotyczących zmiany struktury i jej monitoringu, oraz dyskusje związane z dalszym postępowaniem;
  • stymulowanie do zastosowania dobrych przykładów określonych już w istniejących kierunkach, traktujących restrukturyzację;
  • rozszerzenie dobrych przykładów związanych z funkcjonowaniem ERZ w celu uefektywnienia ich działalności, ze szczególnym względem na ich możliwą rolę w sterowaniu zmianą;
  • opracowanie wspólnego podejścia dotyczącego innych punktów tej komunikacji wchodzących w zakres zainteresowania partnerów socjalnych, ze szczególnym względem na szkolenie, mobilność, wymiary branżowe i kroki podjęte przed zmianą struktury;

Wnioski:

  • zmiana struktury może się przyczynić do postępu gospodarczo-społecznego, ale tylko przy dokonaniu słusznych kroków jeszcze przed zmianami, i szybkim i efektywnym przeprowadzeniu przez firmy koniecznych zmian oraz zagwarantowaniu pomocy państwa dla przeprowadzenia zmian we właściwych warunkach.
  • Polityka dążąca do zatrzymania i zamrożenia zmian służy tylko odroczeniu problemów i zwiększa negatywne efekty.
  • Może spowolnić i doprowadzić do utraty konkurencyjności przedsiębiorstw europejskich. W dodatku polityka redukująca możliwości zatrudnienia pracobiorców mocno opóźnia wzrost i spójność społeczną. 

Cztery podstawowe wymogi:

  • Spójność pomiędzy politykami różnego rodzaju, jeżeli wzrost i nadchodząca restrukturyzacja chcą zapobiegać utracie kapitału ludzkiego.
  • Konieczność istnienia długofalowej perspektywy obejmującej w sobie różnego rodzaju polityki wspólnotowe, jeżeli protagoniści gospodarczy i socjalni chcą efektywnie występować muszą być przewidujący.
  • Konieczny jest udział wszystkich zainteresowanych aktorów przede wszystkim i najbardziej partnerów socjalnych.
  • Koniecznie jest uwzględnienie wymiaru lokalnego, bowiem poziom lokalny jest tym miejscem gdzie kroki wyprzedzające restrukturyzację mogą być najbardziej efektywne. Badając temat z tego aspektu, polityka regionalna i polityka spójności UE winna odegrać rolę katalizatora.     

Proponowane kroki:

  • Rewizja Europejskiej Strategii Zatrudnienia, koncentrując się na trzech priorytetach: pobudzanie wzrostu stopy zatrudnienia, zwiększenia zdolności przystosowawczej pracowników i przedsiębiorstw, zwiększone inwestycje w kapitał ludzki.            
  • Reforma środków pieniężnych, w związku z wkładem do strategii lizbońskiej, szczególne umocnienie polityki spójności, Europejski Fundusz Socjalny i szkolenie europejskie w dziedzinie nauki trwającej przez całe życie.
  • Dla zapobiegania nieprzewidywalnym wydarzeniom powołanie funduszu korekcji i wzrostu (z  majątkiem €1 000 mln), i funduszu rezerwowego jak części polityki spójności (w wysokości 1 % majątku funduszu spójności i 3% majątku funduszu konkurencyjności).
  • Rozwijanie zasadniczych norm socjalnych, uczciwe warunki pracy i dialog społeczny w polityce zagranicznej.
  • Bliższe, głębsze monitorowanie przekształceń strukturalnych prowadzone przez Monitor Europejskiej Restrukturyzacji.
  • Mocniejszy monitoring branżowy i regionalny w branżach, w których można oczekiwać znaczącej zmiany ich sytuacji w zakresie konkurecji na krótką metę.
  • Mocniejsze włączanie branżowych komisji dialogu społecznego w sprawy restrukturyzacji.
  • Utworzenie jednej wewnątrzkomisyjnej grupy roboczej w tematyce zmiany struktury.
  • Powołanie Forum d/s „Restrukturyzacji”.
  • Zielona Księga o rozwijaniu prawa pracy.
  • Wspieranie przepływu siły roboczej wewnątrz unii.
  • Uruchomienie drugiego etapu konsultacji z partnerami socjalnymi w tematyce zmian struktury europejskich rad zakładowych, ze szczególnym względem na stymulowanie do zastosowania instrukcji zawierających dobre przykłady europejskich rad zakładowych.